سرفصل محتوا
بیوفیدبک چیست و عوارض و کاربرد آن چگونه است؟
بیوفیدبک یا بازخورد زیستی نوعی آموزش است که به افراد کمک می‌کند که بتوانند بر بدن خود کنترل داشته و در نتیجه بهبودی و سلامت خود را افزایش دهند. در این روش افراد قادر خواهند بود که عملکردهای بدن از جمله ضربان قلب را با کمک ذهن کنترل کنند. بیوفیدبک در طیف وسیعی از اختلالات از جمله اختلالات اضطرابی کاربرد دارد. همچنین این روش یک درمان بدون عارضه و خطر بوده و در کنار درمان‌های دیگر مکمل مفیدی به نظر می‌رسد. در ادامه مطلب به بررسی بیشتر این روش خواهیم پرداخت پس تا انتها همراه ما باشید.
بیوفیدبک
بیوفیدبک یا بازخورد زیستی یک تکنیک مرتبط با ذهن و بدن است. بازخورد زیستی با استفاده از بازخوردهای بینایی و شنوایی به افراد کمک می‌کند روی فرایندهای غیرارادی بدنشان کنترل پیدا کنند. این کنترل می‌تواند روی ضربان قلب، عضلات، فشار خون و کنترل درد اعمال گردد.
هدف اصلی بیوفیدبک ایجاد تغییرات دقیق در بدن است. این تغییرات بدن، نتایج دلخواهی برای فرد بیمار و متخصص به بار می‌آورند. مثلا فرد می‌تواند ضربان قلب خود را کاهش دهد، فشار خونش را کنترل کند یا تنش عضلانی‌اش را کم کند. در نتیجه این تغییرات، وضعیت سلامت روان، سلامت جسمی و هیجانی افراد افزایش پیدا می‌کند.
انواع بیوفیدبک
افراد بر حسب نیاز و شرایطشان یکی از انواع بیوفیدبک را استفاده می‌کنند. برخی از این انواع بیوفیدبک شامل موارد زیر است.
بیوفیدبک تنفسی
در بیوفیدبک تنفسی سنسورهای مربوطه در اطراف قفسه سینه و شکم فرد کار گذاشته می‌شود و فرد با نگاه کردن به مانیتور آموزش می‌بیند که چگونه الگوی تنفسی خود را تغییر دهد.
بیوفیدبک برای ضربان قلب
این نوع بیوفیدبک با عنوان روشی برای تغییر پذیری ضربان قلب شناخته می‌شود. چنانکه از نامش پیداست، به فرد در کنترل ضربان قلب کمک می‌کند. این نوع بیوفیدبک برای شماری از اختلالات مثل آسم و افسردگی مفید واقع می‌شود.
پاسخ برقی یا گالوانیک پوست
در روش پاسخ برقی پوست، میزان تعریق سطح پوست سنجیده می‌شود. میزان تعریق سطح پوست که به آن پاسخ برقی پوست می‌گویند، ملاک مناسبی برای بررسی هیجانات در فرد است یعنی در حالت هیجانی پاسخ برقی پوست تغییر می‌کند.
فشار خون
در این روش اطلاعات مرتبط با فشار خون روی مانیتور نمایش داده می‌شود. فرد در حین فعالیت‌هایی مثل ورزش و ریلکسیشن از خود مراقبت می‌کند و آموزش می‌بیند که چگونه و در چه حالتی فشار خون خود را پایین بیاورد.
دمای پوست
افراد حین استرس با کاهش دمای پوست مواجه می‌شوند. با نرمال نگه داشتن دمای پوست، افراد یاد می‌گیرند چه موقع قرار است دچار استرس و اضطراب شوند و چطور می‌توانند آن را کنترل کنند.
امواج مغزی
به این روش از بیوفیدبک، نوروفیدبک گفته می‌شود. در نوروفیدبک فرد یاد می‌گیرد چگونه امواج مغزی خود را کنترل کند و از طریق آن عملکردهایش بهبود یابند.
تون عضلانی
فرد از طریق سنسورهایی که به او وصل شده است، از تغییرات عضلات بدنش در طول زمان باخبر می‌شود و در صورت داشتن هرگونه درد عضلانی در صدد بهبود آن بر می آید.
کاربردهای درمانی بیوفیدبک
بیوفیدبک برای شماری از اختلالات به کار برده می‌شود. این اختلالات شامل موارد زیر می‌باشد.
- درمان کردن سردرد، میگرن و سایر دردهای بدنی.
- کنترل کردن فشار خون بالا یا پایین.
- آرام کردن اختلالات گوارشی مثل سندرم روده تحریک پذیر
- کمک به مراجعانی که توانایی کنترل پاسخ‌های بدنی خود، در مقابل اضطراب را ندارند.
- کمک به فرایند ریلکسیشن و مدیریت علائم اضطراب.
- کمک به از بین بردن نشانه‌های برخی اختلالات از قبیل کمبود توجه یا استرس پس از سانحه.
بیوفیدبک چگونه کار می کند؟
مردم با شناسایی نشانه‌های بدنی خود، مثلا در مورد استرس و اضطراب، یاد می‌گیرند که چگونه آرام شدن و ریلکسیشن را تمرین کنند. در واقع اگر شما یاد بگیرید که چگونه پاسخ بدنی خود به اضطراب را تغییر دهید، می‌توانید ذهن و بدن خود را در وضعیت آرام تری قرار دهید و در نتیجه با اضطراب مقابله کنید.
در یک جلسه معمول بیوفیدبک، فرد از طریق سنسورها به مانیتورها و ابزارهای اندازه‌گیری وصل می‌شود و از طریق این ابزارها از میزان فعالیت اعضای بدنش بازخورد کسب می‌کند. درمانگر فرد را در مورد تمرین‌های ذهنی مختلف راهنمایی می‌کند و فرد با اجرا کردن این تمرینات، بازخوردهایی از دستگاه‌ها دریافت می‌کند. مثلا با یک تمرین ذهنی، دستگاه می تواند بازخورد پایین آمدن فشار خون یا کاهش خشم را به فرد بدهد.
میزان تاثیرگذاری
بیوفیدبک بیشتر از اینکه یک نوع درمان مستقل باشد، نوعی آموزش به افراد است تا بدن خود را در کنترل داشته باشند. میزان تاثیرگذاری این روش ارتباط مستقیمی با میزان مشارکت و همکاری مراجع در جلسه درمان و مابین جلسات درمان دارد. از بیوفیدبک برای موقعیت‌هایی استفاده می‌شود که درمان‌های دیگر به قدر کافی رضایت بخش نبوده‌اند و یا نیازمند استفاده از ابزارهای دیگر برای بالا بردن کارایی درمان هستیم.
عوارض بیوفیدبک
بیوفیدبک به عنوان یک درمان بدون عارضه و خطر شناخته می‌شود و هرگز عوارض جانبی ندارد. البته بی‌خطر بودن نباید منجر به این شود که هر کسی از آن استفاده کند. بهتر است که هر فردی با توجه به شرایط خودش به متخصص مراجعه کند و در صورتی که متخصص صلاح بداند، بیوفیدبک را تجویز می‌کند.
چرا بیوفیدبک در کلینیک روانشناسی سلامت
مرکز مشاوره روانشناسی سلامت با چندین سال سابقه درخشان در ارائه خدمات درمانی نوروتراپی و خدمات دیگر در زمینه‌های مختلف روانشناسی اعم از خانواده، ازدواج، اعتیاد، جنسی، کودک، مشاوره شغلی، تحصیلی و … جزء بهترین و جامع‌ترین مراکز خدمات روانشناسی است. این مرکز با گردهم آوری جمعی از متخصصین در زمینه اختلالات روانشناسی و شیوه کاهش این اختلالات با استفاده از نوروفیدبک و بیوفیدبک توانسته خدمات خود را با بالاترین سطح کیفیت ارائه دهد.
